స్తోత్రాలు 4. శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

జ్ఞానానన్దమయం దేవం నిర్మలస్ఫటికాకృతిం ఆధారం సర్వవిద్యానాం హయగ్రీవముపాస్మహే ||౧|| స్వతస్సిద్ధం శుద్ధస్ఫటికమణిభూ భృత్ప్రతిభటం సుధాసధ్రీచీభిర్ద్యుతిభిరవదాతత్రిభువనం అనంతైస్త్రయ్యంతైరనువిహిత హేషాహలహలం హతాశేషావద్యం హయవదనమీడేమహిమహః ||౨|| సమాహారస్సామ్నాం ప్రతిపదమృచాం ధామ యజుషాం లయః ప్రత్యూహానాం లహరివితతిర్బోధజలధేః కథాదర్పక్షుభ్యత్కథకకులకోలాహలభవం హరత్వంతర్ధ్వాన్తం హయవదనహేషాహలహలః ||౩|| ప్రాచీ సన్ధ్యా కాచిదన్తర్నిశాయాః ప్రజ్ఞాదృష్టే రఞ్జనశ్రీరపూర్వా వక్త్రీ వేదాన్ భాతు మే వాజివక్త్రా వాగీశాఖ్యా వాసుదేవస్య మూర్తిః ||౪|| విశుద్ధవిజ్ఞానఘనస్వరూపం విజ్ఞానవిశ్రాణనబద్ధదీక్షం దయానిధిం దేహభృతాం శరణ్యం దేవం హయగ్రీవమహం ప్రపద్యే ||౫|| అపౌరుషేయైరపి వాక్ప్రపంచైః అద్యాపి తే భూతిమదృష్టపారాం స్తువన్నహం ముగ్ధ ఇతి త్వయైవ కారుణ్యతో నాథ కటాక్షణీయః ||౬|| దాక్షిణ్యరమ్యా గిరిశస్య మూర్తిః- దేవీ సరోజాసనధర్మపత్నీ వ్యాసాదయోఽపి వ్యపదేశ్యవాచః స్ఫురన్తి సర్వే తవ శక్తిలేశైః ||౭|| మన్దోఽభవిష్యన్నియతం విరించః వాచాం నిధేర్వాంఛితభాగధేయః దైత్యాపనీతాన్ దయయైన భూయోఽపి అధ్యాపయిష్యో నిగమాన్నచేత్త్వమ్ ||౮|| వితర్కడోలాం వ్యవధూయ సత్త్వే బృహస్పతిం వర్తయసే యతస్త్వం తేనైవ దేవ త్రిదేశేశ్వరాణా అస్పృష్టడోలాయితమాధిరాజ్యమ్ ||౯|| అగ్నౌ సమిద్ధార్చిషి సప్తతన్తోః ఆతస్థివాన్మంత్రమయం శరీరం అఖండసారైర్హవిషాం ప్రదానైః ఆప్యాయనం వ్యోమసదాం విధత్సే ||౧౦|| యన్మూల మీదృక్ప్రతిభాతత్త్వం యా మూలమామ్నాయమహాద్రుమాణాం తత్త్వేన జానంతి విశుద్ధసత్త్వాః త్వామక్షరామక్షరమాతృకాం త్వాం ||౧౧|| అవ్యాకృతాద్వ్యాకృతవానసి త్వం నామాని రూపాణి చ యాని పూర్వం శంసన్తి తేషాం చరమాం ప్రతిష్ఠాం వాగీశ్వర త్వాం త్వదుపజ్ఞవాచః ||౧౨|| ముగ్ధేన్దునిష్యన్దవిలోభనీయాం మూర్తిం తవానన్దసుధాప్రసూతిం విపశ్చితశ్చేతసి భావయన్తే వేలాముదారామివ దుగ్ధ సిన్ధోః ||౧౩|| మనోగతం పశ్యతి యస్సదా త్వాం మనీషిణాం మానసరాజహంసం స్వయంపురోభావవివాదభాజః కింకుర్వతే తస్య గిరో యథార్హమ్ ||౧౪|| అపి క్షణార్ధం కలయన్తి యే త్వాం ఆప్లావయన్తం విశదైర్మయూఖైః వాచాం ప్రవాహైరనివారితైస్తే మందాకినీం మన్దయితుం క్షమన్తే ||౧౫|| స్వామిన్భవద్ద్యానసుధాభిషేకాత్ వహన్తి ధన్యాః పులకానుబన్దం అలక్షితే క్వాపి నిరూఢ మూలం అంగ్వేష్వి వానన్దథుమఙ్కురన్తమ్ ||౧౬|| స్వామిన్ప్రతీచా హృదయేన ధన్యాః త్వద్ధ్యానచంద్రోదయవర్ధమానం అమాన్తమానందపయోధిమన్తః పయోభి రక్ష్ణాం పరివాహయన్తి ||౧౭|| స్వైరానుభావాస్ త్వదధీనభావాః సమృద్ధవీర్యాస్త్వదనుగ్రహేణ విపశ్చితోనాథ తరన్తి మాయాం వైహారికీం మోహనపిఞ్ఛికాం తే ||౧౮|| ప్రాఙ్నిర్మితానాం తపసాం విపాకాః ప్రత్యగ్రనిశ్శ్రేయససంపదో మే సమేధిషీరం స్తవ పాదపద్మే సఙ్కల్పచిన్తామణయః ప్రణామాః ||౧౯|| విలుప్తమూర్ధన్యలిపిక్రమాణా సురేన్ద్రచూడాపదలాలితానాం త్వదంఘ్రి రాజీవరజఃకణానాం భూయాన్ప్రసాదో మయి నాథ భూయాత్ ||౨౦|| పరిస్ఫురన్నూపురచిత్రభాను – ప్రకాశనిర్ధూతతమోనుషంగా పదద్వయీం తే పరిచిన్మహేఽన్తః ప్రబోధరాజీవవిభాతసన్ధ్యామ్ ||౨౧|| త్వత్కిఙ్కరాలంకరణోచితానాం త్వయైవ కల్పాన్తరపాలితానాం మంజుప్రణాదం మణినూపురం తే మంజూషికాం వేదగిరాం ప్రతీమః ||౨౨|| సంచిన్తయామి ప్రతిభాదశాస్థాన్ సన్ధుక్షయన్తం సమయప్రదీపాన్ విజ్ఞానకల్పద్రుమపల్లవాభం వ్యాఖ్యానముద్రామధురం కరం తే ||౨౩|| చిత్తే కరోమి స్ఫురితాక్షమాలం సవ్యేతరం నాథ కరం త్వదీయం జ్ఞానామృతోదంచనలంపటానాం లీలాఘటీయన్త్రమివాఽఽశ్రితానామ్ ||౨౪|| ప్రబోధసిన్ధోరరుణైః ప్రకాశైః ప్రవాళసఙ్ఘాతమివోద్వహన్తం విభావయే దేవ స పుస్తకం తే వామం కరం దక్షిణమాశ్రితానామ్ ||౨౫|| తమాం సిభిత్త్వావిశదైర్మయూఖైః సమ్ప్రీణయన్తం విదుషశ్చకోరాన్ నిశామయే త్వాం నవపుణ్డరీకే శరద్ఘనేచన్ద్రమివ స్ఫురన్తమ్ ||౨౬|| దిశన్తు మే దేవ సదా త్వదీయాః దయాతరంగానుచరాః కటాక్షాః శ్రోత్రేషు పుంసామమృతంక్షరన్తీం సరస్వతీం సంశ్రితకామధేనుమ్ ||౨౭|| విశేషవిత్పారిషదేషు నాథ విదగ్ధగోష్ఠీ సమరాంగణేషు జిగీషతో మే కవితార్కికేంద్రాన్ జిహ్వాగ్రసింహాసనమభ్యుపేయాః ||౨౮|| త్వాం చిన్తయన్ త్వన్మయతాం ప్రపన్నః త్వాముద్గృణన్ శబ్దమయేన ధామ్నా స్వామిన్సమాజేషు సమేధిషీయ స్వచ్ఛన్దవాదాహవబద్ధశూరః ||౨౯|| నానావిధానామగతిః కలానాం న చాపి తీర్థేషు కృతావతారః ధ్రువం తవాఽనాధ పరిగ్రహాయాః నవ నవం పాత్రమహం దయాయాః ||౩౦|| అకమ్పనీయాన్యపనీతిభేదైః అలంకృషీరన్ హృదయం మదీయమ్ శంకా కళంకా పగమోజ్జ్వలాని తత్త్వాని సమ్యంచి తవ ప్రసాదాత్ ||౩౧|| వ్యాఖ్యాముద్రాం కరసరసిజైః పుస్తకం శంఖచక్రే భిభ్రద్భిన్న స్ఫటికరుచిరే పుణ్డరీకే నిషణ్ణః |
అమ్లానశ్రీరమృతవిశదైరంశుభిః ప్లావయన్మాం ఆవిర్భూయాదనఘమహిమామానసే వాగధీశః ||౩౨|| వాగర్థసిద్ధిహేతోఃపఠత హయగ్రీవసంస్తుతిం భక్త్యా కవితార్కికకేసరిణా వేఙ్కటనాథేన విరచితామేతామ్ ||౩౩||